‌زنان و کلیشه‌های جنسیتی درباره رانندگی

هیچ فناوری‌ای از نظر فرهنگی و اجتماعی خنثی نیست. از نگاه جنسیتی، اتومبیل همواره کالایی مردانه به شمار می‌رود. دلیل این امر را می‌توان در دو عامل ریشه‌ای دانست. یک، بعد فنی و مکانیکی اتومبیل که تا مدت‌ها به دنیای مردانه تعلق داشته است. دوم، اهمیت اتومبیل در فضای خارج از منزل که تا مدت‌ها در تسخیر مردها بوده است و زنان دیرتر از مردها پا به عرصه عمومی جامعه گذاشتند.
طی سه دهه گذشته، با افزایش زنان شاغل و ورود زنان به عرصه عمومی جامعه، تعداد رانندگان زن رشد قابل توجهی داشته است.
کنشِ رانندگی به زنان آزادی، استقلال و قدرت داد و چارچوب امنی را برای زنان در خارج از خانه فراهم کرد که باعث افزایش اعتماد به نفس آنها شد. تحلیل فیلم‌های سینمایی و رمان‌های نویسندگان ایران در سه دهه اخیر به‌خوبی نشان می‌دهد که رانندگی برای زنان، یکی از شاخص‌هایی است که مرز بین زن سنتی و زن مدرن را مشخص کرده است. اتفاقی که چندین دهه قبل در غرب رخ داد و "ویرجینیا سچارف" در کتاب "پشت فرمان نشستن زنان" از آن تحت عنوان "ورود زن مدرن به عصر موتور" یاد می‌کند‌.
واکنش مردان به ورود زنان به دنیای اتومبیل که آن را مردانه می‌دانستند، آن هم در جامعه مردسالار ایران با مردهایی که از کودکی یاد گرفته‌اند اتومبیل اسباب‌بازی پسرانه‌ای به شمار می‌رود، فشارهای اجتماعی و روانی زیادی را برای زنان به همراه داشت.
برای تحلیل این موضوع می‌توانیم سه عامل "آگاهی از قوانین و مقررات"، "مهارت رانندگی" و "واکنش جامعه" را به عنوان عوامل موثر در رانندگی در نظر بگیریم.
نتایج تحقیق‌ها نشان داده است که عمدتا زنان محتاط‌تر، قانون‌مندتر و آرام تر رانندگی می‌کنند. در یادگیری مهارتِ فنی رانندگی، زنان کندتر هستند اما پس از گذشت زمان به سطحی برابر از مهارت با مردان دست پیدا می‌کنند.
به نظر می‌رسد عامل سوم یعنی واکنش جامعه می‌تواند بیشترین تاثیر را بر رانندگی زنان داشته باشد.
زنان کلیشه‌های جنسیتی در رانندگی را درونی کرده‌اند و بر ناخوداگاه آنها تاثیر گذاشته است. وقتی چشمان زیادی ناظر شماست، آسان‌ترین کارها را هم ممکن است با اشتباه انجام بدهید. وقتی برچسب "رانندگی زنانه" به رانندگان زن می‌خورد، به‌گونه‌ای رانندگی می‌کنند که این باور را عملی‌تر و عمیق‌تر می‌کنند و به بازتولید آن در جامعه کمک می‌کنند.
زنان ایرانی باید بپذیرند که راه رهایی از فشارهای جنسیتی این است که ابتدا خودمان از این کلیشه‌های تثبیت شده رها شویم.

" مهرناز امین آقایی "